Kontynuujemy nasz cykl artykułów, w którym omawiamy przydatne przy filmowaniu funkcje, jakie oferują aparaty poszczególnych producentów. Tym razem przyjrzymy się, jak wspomniane funkcje prezentują się w korpusach marki Fujifilm, która w ostatnich latach imponująco rozbudowała możliwości filmowe swoich aparatów.
Najnowsze bezlusterkowce systemu Fujifilm X oferują naprawdę rozbudowany tryb filmowy i sporo funkcji związanych z rejestracją ruchomych obrazów. W przypadku systemu Fujifilm GF możliwości filmowe są nieco mniejsze, choć i tak są to najlepiej filmujące aparaty średnioformatowe na rynku, więc wiele zależy tu od punktu widzenia i odniesienia.
Niezależnie od systemu, aparaty Fujifilm oferują sporo różnych ustawień związanych z filmowaniem, które dla początkujących osób mogą być nieco przytłaczające. By im pomóc, prezentujemy poniżej przegląd takich ustawień.
Tryby nagrywania
Bezlusterkowce Fujifilm posiadają dwa podstawowe tryby nagrywania – „zwykły” oraz przeznaczony do nagrywania ujęć typu „slow motion” tryb opisany w menu jako „nagrywanie w wysokiej prędkości”.
W pierwszym z nich możemy filmować normalnie, z dźwiękiem, w jednym z wielu kodeków, które szczegółowo opiszemy w następnym rozdziale. Jeśli z danym trybem nagrywania wiąże się przycięcie obrazu (np. jak ma to miejsce w Fujifilm X-H2S przy filmowaniu w 4K w 100 i 120 kl/s), to jest ono aktywowane automatycznie. Oprócz tego, w niektórych korpusach możliwe jest ręczne włączenie dodatkowego cropa – o wartości zazwyczaj oscylującej między 1.2x a 1.3x, dobranej tak by była identyczna, jak największe wymuszane przez aparat przycięcie obrazu (np. 1.29x w slow motion w modelu X-T4). Jest to opisane w menu jako „stały współczynnik kadrowania filmów”. Możemy z tej funkcji korzystać jak z cyfrowego telekonwertera, czyli w sytuacji, gdy chcemy poprawić zasięg obiektywu. Ceną, jaką przychodzi za to zapłacić, jest nieco więcej szumu w obrazie.
Z kolei niedawno zaprezentowany korpus Fujifilm X-H2 oferuje także w części trybów nagrywania funkcję cyfrowego zooma, którego wartość użytkownik może płynnie regulować w zakresie 1x-2x. Powoduje to, że ogniskowa obiektywów, z których korzystamy, może efektywnie nawet się podwoić, co bywa przydatne przy filmowaniu odległych obiektów, np. dzikich ptaków. Tu również jednak wiąże się to ze wzrostem zaszumienia – w praktyce przy filmowaniu z cyfrowym zoomem 2x lepiej nie przekraczać czułości ISO 1600.
Z kolei tryb „nagrywanie w wysokiej prędkości” służy, jak już wspomnieliśmy, do nagrywania ujęć typu „slow motion”, czyli zwolnionych. To tu dostępne są najwyższe klatkaże, jak np. 200/240 kl/s w Full HD, które oferuje większość nowych korpusów Fujifilm. Należy jednak pamiętać, że zapis filmów w tym trybie zawsze odbywa się bez dźwięku.
Fujifilm X-H2S
Najbardziej zaawansowany filmujący aparat systemu Fujifilm X wyposażony w niesamowicie szybki sensor
Na pokładzie najnowszych aparatów Fujifilm znajdziemy kodeki H.264, H.265 oraz Apple ProRes. W starszych korpusach może to być H.264 i H.265 (jak w X-T4 czy X-T3) lub jedynie H.264. W przypadku H.265 możliwy jest zapis z 10-bitową głębią koloru, co ułatwia pracę na przykład z logarytmicznym profilem obrazu. Stosowanie H.264 wiąże się z próbkowaniem 8-bitowym.
Dodatkowo w bardziej zaawansowanych modelach (w tym w średnioformatowych GFX 100 i GFX 100S) możliwe jest wypuszczenie materiału w dającym ogromną elastyczność w postprodukcji „surowym” formacie ProRes RAW na zewnętrzne rejestratory obrazu.
Przy wewnętrznym zapisie dostępne są zarówno kodeki bazujące jedynie na kompresji wewąntrzklatkowej („All-Intra” lub „All-I”), jak i takie, które korzystają też z kompresji międzyklatkowej („Long GOP”, określane też jako „IPB”). Oczywiście nie każda kombinacja kodeka, typu kompresji i próbkowania jest dostępna, ale nawet bez tego jest ich tak dużo, że coś dla siebie znajdą zarówno miłośnicy bezkompromisowej jakości obrazu, jak i osoby chcące nagrać kilka godzin materiału, który nie będzie potem zajmował setek gigabajtów miejsca.
Jeśli nie planujemy zaawansowanej pracy z kolorem, to spokojnie wystarczy nam kodek H.264 i kompresja IPB. Dla 4K wystarczy nam ok. 100 Mbit/s, dla Full HD – ok. 50 Mbit/s. Jeżeli natomiast zamierzamy sięgnąć po profile obrazu takie jak Hybrid Log Gamma, F-Log lub F-Log 2 (omówimy je szczegółowo w następnym rozdziale), lepiej skorzystać z kodeka H.265. Wersja All-Intra, podobnie jak kodek Apple ProRes, da nam w tym przypadku większe, ale mniej obciążające dla komputera pliki. Z kolei kompresja IPB pozwoli połączyć mały rozmiar zapisywanych danych z dobrą jakością obrazu, co świetnie sprawdzi się na wyjazdach i w sytuacjach, gdy mamy ograniczony dostęp np. do komputera. Pliki tego rodzaju mocno jednak obciążają komputer podczas montażu i wymagają zaawansowanego oprogramowania.
Fujifilm GFX 100S
Średnioformatowy korpus, który nie tylko potrafi filmować w 4K, ale też wypuścić sygnał 4K w formacie RAW na zewnętrzny rejestrator obrazu
Korpusy Fujifilm znane są z tego, że oferują szereg symulacji negatywów, które dają ładnie wyglądające i filmowe kolory „prosto z aparatu”. Osoby początkujące powinny zatem rozpocząć swoją przygodę od przejrzenia wspomnianych symulacji i wybrania czegoś dla siebie.
Dodatkowo wspomniane powyżej symulacje negatywów można połączyć z funkcją opisaną jako „zakres dynamiczny” – przy wartości 100% jest ona wyłączona, a po wybraniu nastawy 200% lub 400% poprawia ilość szczegółów rejestrowanych w światłach i cieniach. Wiąże się to ze zwiększeniem najniższej dostępnej czułości ISO, ale w połączeniu z symulacjami negatywów jest najlepszym rozwiązaniem, jeśli nie chcemy stosować rozbudowanej korekcji barwnej.
Jeśli natomiast chcemy mieć możliwie plastyczny materiał, który podda się korekcji barwnej w szerokim zakresie, należy sięgnąć po profil obrazu F-Log lub jego nowszego, dostępnego w korpusach X-H2S i X-H2 krewniaka – profil F-Log2. Oba gwarantują dużą ilość detali w jasnych i ciemnych partiach obrazu, które pozostawiają duże pole do manewru na postprodukcji. Najlepiej jednak sięgać po nie jedynie w korpusach, które pozwalają na 10-bitowy zapis koloru.
Ostatnim trybem, jaki pozostał nam do omówienia, jest Hybrid Log Gamma. Jest to profil obrazu przeznaczony do współpracy z telewizorami HDR i w przypadku korpusów Fujifilm lepiej stosować go jedynie jeśli faktycznie posiadamy taki telewizor i zamierzamy na nim oglądać, to co nagraliśmy.
Na koniec warto jeszcze dodać, że F-Log, F-Log 2 oraz Hybrid Log Gamma nie są dostępne tam, gdzie „zwykłe” symulacje negatywów – znajdziemy je w menu filmowania w sekcji „Nagrywanie F-Log / HLG”.
Stabilizacja
Większość najnowszych bezlusterkowców Fujifilm korzysta ze stabilizacji matrycy, a do tego wiele obiektywów tego producenta posiada własną stabilizację optyczną. Połączenie obu tych elementów pozwala na stabilne filmowanie „z ręki” nawet na bardzo długich ogniskowych. Szczególnie dobrze sprawdza się przy tym tak zwany zwiększony tryb stabilizacji.
W korpusach znajdziemy też stabilizację cyfrową, ale jeśli zależy nam na naprawdę płynnych ujęciach w ruchu, lepiej po prostu zaopatrzyć się w gimbal.
Autofokus
Najnowsze bezlusterkowce Fujifilm, takie jak model X-H2S, oferują jeden z najlepszych dostępnych obecnie na rynku układów autofokusa, który świetnie radzi sobie ze śledzeniem nawet szybko poruszających się obiektów takich jak ptaki w locie. W starszych korpusach zdarza się za to nadal, że układ bazuje jedynie na detekcji kontrastu i średnio nadaje się do zastosowań filmowych.
Podobnie jest w przypadku obiektywów – w niektórych z nich (np. prostym kitowym modelu 18-55 mm f/2.8-4) układ autofokusa działa szybko sprawnie i bez zbędnego hałasowania, a w innych (zwłaszcza w starszych konstrukcjach stałoogniskowych) średnio nadaje się on do filmowania.
Przed zakupem warto skonsultować się zatem z kimś, kto ma już doświadczenie z systemem Fujifilm i pomoże nam dobrać zestaw sprzętu, w którym filmowy autofokus będzie w stanie zaprezentować pełnię swoich możliwości.
Inne funkcje
Oprócz elementów opisanych powyżej, aparaty Fujifilm oferują też takie funkcje jak zebra (która jest wykorzystywana do oceny ekspozycji) oraz focus peaking, która z kolei obrysowuje ostre krawędzie obrazu, co przydaje się, jeśli pracujemy z manualnymi obiektywami.
Akcesoria
Na koniec warto omówić dwa przydatne przy filmowaniu akcesoria unikalne dla aparatów Fujifilm. Pierwszym z nich jest przejściówka ze złącza USB-C na wyjście słuchawkowe mini jack 3.5 mm. Pozwala ona na podłączanie słuchawek nawet do aparatów, które nie mają osobnego wyjścia słuchawkowego (jak np. model X-S10 albo X-T4). Jest ona dołączana przed producenta do aparatów, w których może być przydatna.
Drugim ciekawym dodatkiem, póki co pasującym jedynie do korpusów X-H2S oraz X-H2, jest akcesoryjny wentylator chłodzący obudowę, który ma zapobiegać przegrzewaniu się korpusu podczas intensywnego nagrywania w ciepłych miejscach.
Fujifilm X-S10
X-S10 to jeden z niewielu mniej zaawansowanych aparatów, które posiadają stabilizację matrycy, rozkładany ekran i wyjście słuchawkowe, czyli trzy bardzo przydatne przy filmowaniu cechy.
Na co dzień redaktor w portalu Optyczne.pl, gdzie regularnie testuje najnowszy sprzęt filmowy. Oprócz tego zawodowo filmuje i prowadzi szkolenia z filmowania, a po godzinach zajmuje się fotografią i kinem niezależnym. Absolwent Montażu Filmowego na PWSFTviT oraz Inżynierii Dźwięku i Obrazu na Politechnice Gdańskiej.
